W XIX wieku w Stanach Zjednoczonych powstały pierwsze organizacje mające na celu ochronę dzieci przed przemocą. Przyczyniła się do tego historia ośmioletniej Mary Ellen Wilson z Baltimore, która była ofiarą przemocy w rodzinie. Zaczęto wreszcie traktować najmłodszych obywateli jak pełnowartościowych ludzi, którzy jako osoby jeszcze niedorosłe potrzebują szczególnego traktowania, opieki i warunków życia dających możliwość pełnego i prawidłowego rozwoju. Stopniowo także w innych krajach zaczęły powstawać organizacje chroniące dzieci i walczące w imię ich praw.

Po raz pierwszy prawa dziecka zapisano w Deklaracji Genewskiej z 1924 roku. Najważniejszym jednak dokumentem określającym prawa dziecka jest Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona w 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Jest to pierwszy międzynarodowy dokument dotyczący dzieci, który uwzględnia ich prawa i wolności osobiste.

Polska była inicjatorem i pomysłodawcą powstania Konwencji i ratyfikowała ją w 1991 roku. Do chwili obecnej do przestrzegania Konwencji o Prawach Dziecka zobowiązały się 192 państwa. W Polsce poza Konwencją aktami prawnymi gwarantującymi prawa dziecka są: Konstytucja RP i Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka.

Prawa dziecka

1. Masz prawo do życia, rozwoju i tożsamości. Państwo, w którym mieszkasz, chroni Twoje życie i stoi na straży Twojego bezpieczeństwa.

Gdy dziecko się rodzi, otrzymuje imię, nazwisko oraz obywatelstwo i zostaje zarejestrowane w Urzędzie Stanu Cywilnego, czyli zyskuje tożsamość.

2. Masz prawo do wychowania w rodzinie, a rodzice powinni zawsze kierować się Twoim dobrem. Państwo ma obowiązek ich w tym wspierać. Masz również prawo do kontaktu z obojgiem rodziców.

Jeśli rodzice nie krzywdzą i nie zaniedbują dziecka, nikt nie może go z nimi rozdzielić. Jeśli rodzice decydują, że nie będą już mieszkać razem, wówczas dziecko zostaje z jednym z nich. Dziecko ma jednak prawo do kontaktów z drugim rodzicem.

3. Masz prawo żyć bez przemocy. Nikt nie może Cię bić ani znęcać się nad Tobą w inny sposób.

Państwo, zgodnie z Konwencją o Prawach Dziecka, powinno chronić dziecko przed przemocą lub poniżającym traktowaniem. Nikt nie może Cię bić i poniżać. Masz prawo żyć bez przemocy.

4. Nikt nie może zmuszać Cię do kontaktów i zachowań, których nie chcesz, które Cię zawstydzają. Masz prawo do ochrony przed takimi zachowaniami.

Nikt nie ma prawa całować lub dotykać dziecka bez jego zgody. Pamiętaj, Twoje ciało należy całkowicie do Ciebie.

5. Masz prawo do ochrony zdrowia i właściwej opieki lekarskiej.

Państwo ma obowiązek dbać o to aby dziecko otrzymało pomoc lekarską, kiedy będzie jej potrzebować. Lekarze mają obowiązek zrobić wszystko abyś jak najszybciej powrócił do zdrowia.

6. Jeśli Twoja rodzina znajduje się w trudnej sytuacji materialnej, państwo powinno Ci pomóc.

Rodzice powinni dbać o to, aby dziecko żyło w warunkach zapewniających mu prawidłowy rozwój. Jeśli jednak rodzice znajdują się w trudnej sytuacji materialnej państwo jest zobowiązane pomóc w zapewnieniu dziecku odpowiednich warunków do rozwoju.

7. Masz prawo do wyrażenia swojego zdania w ważnych sprawach, które Ciebie dotyczą.

Dziecko ma prawo się wypowiadać, wyrażać swoje zdanie i być wysłuchanym w sprawach, które go dotyczą. Każdy powinien starać się Ciebie wysłuchać jednak Ty także powinieneś umieć słuchać innych.

8. Masz prawo do odpoczynku i wolnego czasu. Nikt też nie może Cię zmuszać do pracy ponad siły.

Dziecko nie może wykonywać pracy, która byłaby szkodliwa dla jego zdrowia, rozwoju fizycznego lub umysłowego, przeszkadzała w nauce. Pamiętaj jednak, że jesteś członkiem rodziny i jeśli mama poprosi Cię o pomoc np. w sprzątaniu, drobnych zakupach czy zmywaniu naczyń to masz obowiązek włączyć się do tych prac na miarę swoich sił i możliwości.

9. Masz prawo uczyć się i zdobywać informacje.

Dziecko ma prawo zdobywać informacje zadając pytania, czytając książki, gazety czy buszując w Internecie, a opiekunowie mają obowiązek stać na straży jego bezpieczeństwa. Wszystkie dzieci niezależnie od tego, czy są biedne, czy bogate mają prawo chodzić do szkoły i zdobywać wiedzę.

10. Masz prawo do prywatności.

Nikt nie powinien czytać twoich listów, pamiętników, smsów. Powinieneś mieć możliwość zaszyć się w pokoju kiedy akurat jesteś nie w sosie lub gdy chcesz po prostu poczytać książkę.

11. Nawet, gdy nie jesteś w pełni zdrowy, masz prawo do normalnego życia. Przysługują Ci też specjalne przywileje.

Żadne dziecko niepełnosprawne nie powinno czuć się mniej wartościowe, być obrażane czy prześladowane. Traktuj osoby niepełnosprawne zwyczajnie, z uśmiechem i bądź gotowy pomóc kiedy zajdzie taka potrzeba.

12. Dzieci należące do mniejszości narodowych mają prawo do uczenia się swojego ojczystego języka, religii i własnej kultury.

Wszystkie dzieci niezależnie od koloru skóry, narodowości, pochodzenia są równe wobec prawa. Nikogo nie wolno dyskryminować. Ukrainiec, Niemiec czy Wietnamczyk mają takie samo prawo do uczenia się swojego ojczystego języka, religii i poznawania własnej kultury jak polskie dzieci.

13. Masz prawo znać swoje prawa.

14. Nie ma lepszych ani gorszych dzieci - masz takie same prawa jak wszyscy.

15. Bądź świadomy swoich praw, wymagaj aby ich przestrzegano, ale Ty również szanuj prawa innych.

 

Co możesz zrobić gdy Twoje prawa są łamane. Przede wszystkim zwróć się do rodziców. Oni będą wiedzieli co robić. Możesz szukać również pomocy u wychowawcy lub pedagoga szkolnego.

W wyjątkowych sytuacjach - gdy nikt nie chce Ci pomóc możesz zgłosić przypadek naruszenia twych praw do Rzecznika Praw Dziecka. Biuro Rzecznika Praw Dziecka ul. Śniadeckich 10 00 - 656 Warszawa tel. (0 - 22) 696 55 45 e-mail: rpd@brpd.gov.pl