W SYSTEMIE POMOCY SPOŁECZNEJ- powiatowe/ miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności wydają orzeczenia o:

• Niepełnosprawności / wydane przed ukończeniem 16. roku życia/
• Stopniu niepełnosprawności / lekki, umiarkowany, znaczny/
• Wskazaniach do ulg i uprawnień

W SYSTEMIE OŚWIATY – zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych wydają orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży :

• niesłyszących i słabosłyszacych
• niewidomych i słabowidzących
• z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
• z upośledzeniem umysłowym- w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym
• z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera
• z niepełnosprawnościami sprzężonymi / występowanie co najmniej dwóch z ww. niepełnosprawności
• orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno- wychowawczych indywidualnych lub zbiorowych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim.

Innym dokumentem, który w systemie oświaty pozwoli zapewnić dziecku z niepełnosprawnością pomoc specjalistyczną np. logopedyczną, pedagogiczną, psychologiczną – od urodzenia do podjęcia nauki w szkole – jest opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju. Opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka wydawana jest przez zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub zespół opiniujący działający w niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, która spełnia wymagania określone w przepisach ustawy o systemie oświaty.

JAKĄ POMOC W SYSTEMIE OŚWIATY MOŻNA ZAPEWNIĆ DZIECKU NIEPEŁOSPRAWNEMU W WIEKU OD URODZENIA DO PODJĘCIA NAUKI W SZKOLE?

Dziecko, u którego została wykryta niepełnosprawność może być objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju. Polega ona na pracy bezpośrednio z dzieckiem i jego rodziną w celu pobudzania psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka. Podstawą objęcia tym działaniem jest opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.

W związku z tym rodzice, którzy chcą skorzystać z tej formy pomocy dziecku powinni zgłosić się do najbliższej publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub niepublicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w której działa zespół opiniujący. Rodzice mogą tam złożyć wniosek o wydanie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenia, opinie specjalistów, wyniki obserwacji i badan psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich. Po uzyskaniu opinii należy zwrócić się do zespołu wczesnego wspomagania. Zespoły te mogą być zorganizowane w publicznych i niepublicznych: innych formach wychowania przedszkolnego, przedszkolach, szkołach podstawowych w tym specjalnych, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych lub ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych.

Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka jest prowadzone przez specjalistów posiadających odpowiednie kwalifikacje.

W skład zespołu wchodzą:

• pedagog posiadający kwalifikacje adekwatne do niepełnosprawności dziecka np. oligofrenopedagog, surdopedagog lub tyflopedagog
• psycholog,
• logopeda,
• inni specjaliści.

Zadania zespołu:

1. Ustalenie, na podstawie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, kierunków i harmonogramu działań w zakresie wczesnego wspomagania i wsparcia rodziny dziecka.
2. Nawiązanie współpracy z podmiotem, leczniczym lub ośrodkiem pomocy społecznej w celu zapewnienia dziecku rehabilitacji, terapii lub innych form pomocy, dostosowanych do jego potrzeb
3. Opracowanie i realizowanie z dzieckiem i jego rodziną indywidualnego programu wczesnego wspomagania, z uwzględnieniem działań wspomagających rodzinę dziecka w zakresie realizacji programu, koordynowania działań specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem oraz oceniania postępów dziecka.
4. Analizowanie skuteczności pomocy udzielanej dziecku i jego rodzinie, wprowadzanie zmian w indywidualnym programie wczesnego wspomagania, stosownie do potrzeb dziecka i jego rodziny oraz planowanie dalszych działań w zakresie wczesnego wspomagania.

W ramach programu mogą odbywać się następujące zajęcia:

Dla dziecka: stymulacja rozwoju poznawczego, motorycznego, stymulacja polisensoryczna, stymulowanie rozwoju mowy i języka, orientacja i poruszanie w przestrzeni, usprawnianie widzenia i słuchu, rozwijanie umiejętności samoobsługi i funkcjonowania w środowisku

Dla rodziny dziecka z niepełnosprawnością: kształtowanie postaw i zachowań pożądanych w kontaktach z dzieckiem. wzmacnianie więzi emocjonalnych, rozpoznawanie zachowań dziecka i utrwalanie właściwych reakcji na zachowania, udzielanie instruktażu i porad oraz prowadzenie konsultacji w zakresie pracy z dzieckiem, wsparcie psychologiczne, pomoc w pozyskaniu i wykorzystywaniu środków dydaktycznych oraz niezbędnego sprzętu.

CZY DZIECKO Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ PODLEGA OBOWIĄZKOWI SZKOLNEMU I OBOWIĄZKOWI NAUKI?

Dostęp do nauki Polsce jest nie tylko prawem, ale i obowiązkiem. Po odbyciu rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego dziecko niepełnosprawne powinno rozpocząć naukę w szkole podstawowej.

W sytuacji, gdy dziecko nie osiągnęło dojrzałości do podjęcia nauki, rodzice mogą udać się do poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie mogą uzyskać pomoc w podjęciu decyzji. Poradnia może wydać informację o gotowości dziecka do nauki szkolnej na podstawie dokumentów obserwacji pedagogicznych.

ODROCZENIA OD OBOWIĄZKU SZKOLENGO DOKONUJE DYREKTOR SZKOŁY PODSTAWOWEJ, W OBWODZIE KTÓREJ MIESZKA DZIECKO,

po otrzymaniu opinii od poradni. Rodzic występuje do dyrektora szkoły z wnioskiem o odroczenie obowiązku szkolnego dziecka. Opinia poradni nie jest dla dyrektora wiążąca. Obowiązek szkolny może być odroczony maksymalnie do 8 roku życia dziecka.

W razie choroby lub pogorszenia zdrowia dziecka, rodzice mogą wystąpić do zespołu orzekającego, z wnioskiem o wydanie orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania.

Do wniosku powinno być dołączone zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka, w którym lekarz określa:

1. okres – nie krótszy jednak niż 30 dni- w którym stan zdrowia dziecka uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły;
2. rozpoznanie choroby lub innej przyczyny powodującej, że stan zdrowia dziecka uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły;
3. zakres, w jakim dziecko, któremu stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, pożebrać udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, organizowanych z oddziałem w szkole lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu szkoły.

Należy pamiętać, że sama niepełnosprawność dziecka nie jest podstawą do objęcia go indywidualnym nauczaniem, ale wskazaniem do specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Każdemu dziecku niezbędny do prawidłowego rozwoju zarówno społecznego, osobowościowego, jak i emocjonalnego, jest kontakt z rówieśnikami. Indywidualna forma kształcenia jest adresowana wyłącznie do dzieci i młodzieży, których stan zdrowia, w danym okresie czasu, uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły. Po dostarczeniu przez rodziców orzeczenia o potrzebie indywidualnego kształcenia, dyrektor w porozumieniu z organem prowadzącym, organizuje tę formę kształcenia, w sposób zapewniający wykonanie określonych w orzeczeniu zaleceń dotyczących warunków realizacji potrzeb edukacyjnych dziecka oraz form pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Indywidualne nauczanie może być realizowane w domu, w odrębnym pomieszczeniu w szkole lub z oddziałem w szkole, zgodnie ze wskazaniem lekarza i zaleceniami zawartymi w orzeczeniu.

Orzeczenie jest wydawane na wniosek rodzica dziecka przez zespół orzekający w poradni psychologiczno-pedagogicznej właściwej ze względu na miejsce zamieszkania, po przeprowadzeniu diagnozy.

Orzeczenia i opinie dla dzieci i młodzieży niewidomych, słabowidzących, niesłyszących, słabosłyszących, z autyzmem w tym z Zespołem Aspergera, wydają zespoły działające w poradniach wskazanych przez kuratora oświaty, za zgodą organu prowadzącego poradnię.

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wskazuje, że dziecko wymaga stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Kształcenie dzieci i młodzieży posiadających takie orzeczenia może być organizowane zarówno w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi lub specjalnymi, integracyjnych lub specjalnych oraz w ośrodkach. W orzeczeniu wskazywane są najkorzystniejsze formy kształcenia, decyzja dotycząca wyboru zarówno formy kształcenia, jak i wyboru konkretnej szkoły czy placówki należy do rodziców.

Szkoła podstawowa ogólnodostępna i gimnazjum ogólnodostępne, w obwodzie których mieszka dziecko, nie mogą omówić przyjęcia dziecka niepełnosprawnego i są zobowiązane do zapewnienia mu kształcenia specjalnego.

JAKĄ PODSTAWĘ PROGRAMOWĄ REALIZUJĄ UCZNIOWIE Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ I Z JAKICH PODRĘCZNIKÓW MOGĄ KORZYSTAĆ?

Uczniowie z niepełnosprawnością w normie intelektualnej korzystają z tych samych podręczników oraz realizują tę samą podstawę programową.

Natomiast uczniowie z upośledzeniem umysłowym realizują odrębną podstawę kształcenia ogólnego.

JAKIE WSPARCIE W SZKOLE MOŻE OTRZYMAĆ UCZEŃ Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ?

Takim dzieciom system oświaty zapewnia:

• Możliwość pobierania nauki we wszystkich rodzajach przedszkoli oraz typach i rodzajach szkól oraz ośrodkach zgodnie z ich potrzebami i możliwościami
• Opiekę poprzez umożliwienie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia
• dostosowania treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych ucznia
• dostęp do szkół, których ukończenie umożliwia dalsze kształcenie w szkołach wyższych

Dla każdego dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego w szkole tworzy się indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, który uwzględnia realizacje potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dziecka. Program opracowuje zespół, przy współpracy  z poradnią psychologiczno-pedagogiczną( jeśli jest taka potrzeba). Program opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie., w terminie do 30 dni od daty złożenia orzeczenia w szkole. Pracę zespołu koordynuje wychowawca klasy. Spotkania zespołu odbywają się w miarę potrzeb i może w nich uczestniczyć rodzic dziecka lub inne osoby ( lekarz, psycholog, pedagog, logopeda), na wniosek lub za zgodą rodzica.

JAKIE ŚWIADECTWO OTRZYMA UCZEŃ Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ?

Uczniowie niepełnosprawni otrzymują takie same świadectwa jak ich koledzy z klasy.

Opracowała Katarzyna Maszkowska-pedagog szkolny